CAMİLERİMİZ

Galiba, Tosyali olarak en zayif tarafimiz bu. Geç­mise ve onun tarihi degerlerine sahip  çikamamak. Çogu   kez düsünmüsümdür:
Su tesadüfen ayakta kalabil­mis (5-10) ahsap evin, Safranbolu evlerinden farki ne? Bundan (30-40) sene evvel, bu evlerin sayisi, herhalde yüzün üzerinde idi. Bu­gün ki sayisi ise (10) u geçmez. Tarihe karsi olan sorumsuz tutumumuz sayesinde, ileride korkarim, bunlari hayal etmek bile mümkün olamayacak. Çünkü, hâfiza-i beser nisyan ile malûldür.
Gâvur evleri dedigimiz, Rumlar'a ait binalarda bile, Türk mimari tarzi hâkim unsurdur. Hâl böyle iken, Rumlari bile etkileyen Türk-Islâm yapilasma tarzinin, bugünün nesillerin etkileyememis olmasini nasil izah edecegiz?

ABDURRAHMANPASA CAMII : 

Ilçemiz görüntüsü ile bü­tünlesen bir abide olarak her taraftan rahatlikla seyredilebilen cami, H. 992 M. 1584 yilinda Maras'li Abdurrahman Pasa tarafindan yapti­rilmistir. 1917 yilinda onarim gördügü bildirilen camii 1943 yilindaki depremde hasar görmüs, tamirati ve restorasyonu esnasinda revzenlerle kalem isi süsleme­leri, sekizgen kaide üzerine oturtulmus ve camiinin kuzeybati kesiminde bulunan çokgen minaresi de yeniden insaa edilmistir.
Topografik konumu açi­sindan çevreye hakim bir noktada bulunan ve Mimar Sinan döneminin merkezi planli camiileri arasinda yer alan yapinin toplam 2459,15 m2’lik alan üzerinde son cemaat yeri de dahil olmak üzere 732 m2’lik bölümüne insaa edilmis olup, 1500 ki­si almaktadir.
Duvarlari, kesme tas ve tugla ile örül­müs, üzeri dört yarim kubbe ve ortasinda bir ana kubbe ile örtülmüstür. Kubbelerde agizlari deliklerle belirlene­bilen yerlestirilmis ufak küplerin vasitasi ile akustik ses düzeni tesis edilmistir. Simetrik planlanmadigi an­lasilan kuzey köselerindeki küçük kubbelerin benzerleri güney kisminda yoktur. Bes kenarli mihrap önü bölümü yarim kubbe boyunca disari tasirilmistir. Mihrabin sag ve sol tarafindaki pencere kenarlarina kaideler arasina yerlestirilmis, çalisma siste­mi olarak çözülemeyen top­lam dört adet dönen mermer sütun bulunmaktadir. Bu sü­tunlarin görevleri, camiinin herhangi bir bölümünde vaki hasar veya göçmenle­rin tespitinde terazi vasfiyla sikismakta ve dönme özelli­gini kaybetmektedirler. Örtü sistemi, ikisi sekizgen ve bagimsiz, ikisi duvara biti­sik dört adet fil ayagi olarak da tabir edilen ayakla tasin­maktadir. Bes gözlü son ce­maat yerinin kubbeleri, sivri kemerler ve alti mermer sü­tun üzerine oturtulmustur. Camiye kuzey ve bati cep­helerindeki iki kapidan giri­lir. Mermer mih­rap, minber nisi de kapi gibi mukarnas dolguludur. Iri ve çok sayidaki pencerelerle cami içi aydinlatilmistir.
Bu camimiz gibi önemli fakat fazla dikkat çekmeyen bir mimari özellik de güney dogu kisminda ve avlu dol­gusunu besleyen ve Beledi­ye Hamamina bakan bir du­vari mevcuttur. Bu duvarin özelligi, üzerindeki dolgu zeminine ragmen aksi isti­kamete egimli, yani disa egimli adeta yerçekimine karsi koyarcasina insaa edil­mis ve insaa tarihinden bu yana da herhangi bir kayma veya yikilma söz konusu ol­mamistir.